Depresja to jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych współczesnego świata. Nie wybiera ze względu na płeć, kolor skóry czy status społeczno-ekonomiczny. Częściej jednak dotyka kobiety, osoby w przedziale wiekowym od 20 do 40 lat oraz tych, którzy nie mają odpowiedniego wsparcia społecznego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja zajmuje obecnie czwarte miejsce pod względem częstości występowania chorób na świecie. Prognozy wskazują, że do 2030 roku stanie się chorobą numer jeden, przewyższając nawet choroby układu krążenia i nowotwory. W Polsce na depresję choruje około 1,5 miliona osób, a każdego roku liczba leków przeciwdepresyjnych sprzedawanych w kraju sięga milionów opakowań. Niestety, depresja jest także jedną z głównych przyczyn samobójstw – rocznie na całym świecie umiera z jej powodu około miliona osób.
Jak rozpoznać depresję?
Depresję diagnozuje się na podstawie występowania określonych objawów przez co najmniej dwa tygodnie. Pierwszy epizod to tzw. epizod depresyjny, a jeśli się powtarza, mówimy o depresji nawracającej. Depresja jest chorobą afektywną jednobiegunową – różni się od choroby afektywnej dwubiegunowej, w której pojawiają się także epizody manii, objawiające się m.in. podwyższonym nastrojem, rozhamowaniem czy gonitwą myśli.
Do najważniejszych objawów depresji należą obniżony nastrój, brak energii i motywacji, spadek koncentracji, poczucie niskiej wartości, wyrzuty sumienia oraz pesymistyczne myśli o przyszłości. Często towarzyszy im anhedonia, czyli brak odczuwania przyjemności z codziennych aktywności. Objawy nasilają się zwłaszcza rano, a wieczorem mogą nieco ustępować. Bardzo niebezpieczne są myśli rezygnacyjne i samobójcze, które wymagają natychmiastowej pomocy specjalistycznej.
Skąd bierze się depresja?
Etiologia depresji jest skomplikowana i wieloczynnikowa. Jedną z głównych teorii jest hipoteza monoaminowa, mówiąca o zaburzeniach w neuroprzekaźnictwie mózgu – spadku poziomu serotoniny, dopaminy i noradrenaliny oraz wzroście acetylocholiny. W depresji obserwuje się także zmiany strukturalne w mózgu, takie jak zmniejszenie objętości hipokampa czy płatów czołowych. Predyspozycje genetyczne odgrywają ważną rolę – u około 10-13% dzieci osób z depresją choroba ta również się pojawia. Czynniki ryzyka to także długotrwały stres, brak wsparcia społecznego, traumatyczne wydarzenia życiowe oraz niskie poczucie własnej wartości.
Leczenie depresji – skuteczne metody i wsparcie
Leczenie depresji opiera się głównie na farmakoterapii oraz psychoterapii. Pierwszy lek przeciwdepresyjny został wprowadzony w 1957 roku, a w kolejnych dekadach pojawiło się wiele skutecznych leków z różnych grup: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), inhibitory wychwytu noradrenaliny i dopaminy (NDRI) oraz inne preparaty. Dobór leku zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i rodzaju objawów.
Psychoterapia stanowi ważny element leczenia, szczególnie u kobiet w ciąży lub osób, które nie mogą stosować leków. Dodatkowo stosuje się metody takie jak przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS) czy elektrowstrząsy w trudnych przypadkach.
Podsumowanie
Depresja to choroba, która może dotknąć każdego z nas i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Na szczęście jest możliwa do skutecznego leczenia. Jeśli zauważysz u siebie lub bliskich objawy depresji, nie zwlekaj z szukaniem pomocy. Wczesna diagnoza i odpowiednie wsparcie mogą uratować życie i przywrócić radość z codzienności.
