Sen człowieka dzieli się na dwie główne fazy: NREM oraz REM. Obie pełnią kluczową rolę w procesie odpoczynku i regeneracji organizmu. Zrozumienie ich właściwości pozwala lepiej docenić, jak ważny jest zdrowy i niezakłócony sen dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego.
Faza NREM – sen o wolnych ruchach gałek ocznych
Faza NREM (non-rapid eye movement) to okres snu charakteryzujący się powolnymi ruchami gałek ocznych. Składa się z czterech etapów, które kolejno prowadzą organizm od stanu półsnu do głębokiego, wolnofalowego snu.
W pierwszym etapie mózg przechodzi z fal alfa na fale theta, a człowiek może mieć wrażenie, że jeszcze nie zasnął, często towarzyszy temu uczucie spadania. Drugi etap to płytki sen, w którym świadomość zostaje zniesiona, lecz osoba może się łatwo obudzić. Trzeci etap oznacza wejście w głęboki sen z pojawiającymi się falami delta. Wreszcie czwarty etap to najgłębszy rodzaj snu wolnofalowego, który zapewnia organizmowi największą regenerację. To również moment, kiedy mogą pojawić się marzenia senne, choć rzadziej niż w fazie REM, a czasem nieprzyjemne zjawiska, takie jak nocne lęki.
Faza REM – sen o szybkich ruchach gałek ocznych
Po fazie NREM następuje REM (rapid eye movement), czyli sen z szybkim ruchem gałek ocznych. Trwa zwykle około 15 minut, choć czas ten jest indywidualny dla każdego człowieka. W trakcie tej fazy pojawia się większość marzeń sennych, a mózg wykazuje wysoką aktywność. Zwiększa się także częstość skurczów serca.
Paradoksalnie, mimo wzmożonej aktywności mózgu i serca, mięśnie ulegają zwiotczeniu, co ogranicza ruchy ciała. Choć sen REM nie zapewnia tak głębokiego odpoczynku jak NREM, jest niezwykle wartościowy. Przypuszcza się, że to właśnie w tej fazie mózg przetwarza i utrwala informacje z dnia. Brak fazy REM może negatywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu, choć szczegóły tego procesu wciąż są przedmiotem badań naukowych.
Znaczenie cykli snu
Fazy NREM i REM następują po sobie w cyklach, które powtarzają się 4-5 razy podczas całej nocy. Każda z tych faz pełni specyficzne funkcje regeneracyjne, a ich prawidłowy przebieg jest kluczowy dla efektywnego wypoczynku. Zaburzenia w mechanizmie tych cykli mogą skutkować uczuciem niewyspania, zmęczenia oraz problemami zdrowotnymi.
