Ukąszenia owadów - kogo należy się obawiać?
W polskim klimacie najczęściej spotykamy się z ukąszeniami owadów, których ślina zawiera alergeny wywołujące miejscowe reakcje skórne. Do najczęstszych „winowajców” należą:
- Komary, których ukąszenia powodują świąd, zaczerwienienie i obrzęk. Objawy te zwykle ustępują po dwóch dniach. Ryzyko reakcji anafilaktycznej po ukąszeniu komara jest minimalne.
- Meszki - ich ślina może wywoływać bardziej nasilone reakcje, często pojawiają się pęcherze oraz gorączka.
- Pluskwy - ich ugryzienia wyglądają jak drobne, czerwone krostki ułożone liniowo. Przypominają ukąszenia komarów, ale są bardziej uporczywe.
- Muchy końskie (bąki bydlęce) - ich ugryzienia są bolesne, mogą powodować silny świąd, pokrzywkę, a w niektórych przypadkach reakcje krzyżowe z jadami innych owadów.
- Pchły - po ich ukąszeniu na skórze, zwłaszcza w okolicach kostek, pojawia się swędząca wysypka. Najczęściej występuje po kontakcie ze zwierzętami domowymi.
- Biedronki azjatyckie - mogą wywoływać nie tylko zmiany skórne, ale także duszności i objawy nieżytu nosa.
- Wszy i wszoły - atakują głównie skórę głowy i okolice intymne, powodując świąd i zmiany rumieniowe.
Owady błonkoskrzydłe - niebezpieczne użądlenia
Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku użądleń przez pszczoły, osy, szerszenie czy trzmiele. Jad tych owadów zawiera enzymy i glikoproteiny, które mogą wywołać silne reakcje alergiczne. Po użądleniu pojawia się najczęściej zaczerwienienie, świąd, ból, a czasem także biała plamka z czerwoną obwódką.
Objawy po użądleniu - na co zwrócić uwagę?
Reakcje organizmu po użądleniu owada mogą mieć różny charakter i nasilenie. Najczęściej pojawiają się objawy miejscowe, takie jak ból, zaczerwienienie, obrzęk, swędzenie oraz pieczenie w miejscu wkłucia. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do objawów ogólnych, obejmujących duszności, uczucie niepokoju, biegunkę, dreszcze czy gorączkę. W skrajnych sytuacjach może dojść nawet do utraty przytomności.
Wyróżnia się również kilka rodzajów reakcji klinicznych:
- Typowa reakcja miejscowa - zmiana skórna poniżej 10 cm, ustępująca w ciągu doby.
- Duża reakcja miejscowa - obrzęk powyżej 10 cm, utrzymujący się dłużej niż 24 godziny.
- Anafilaksja - zagrażająca życiu reakcja, wymagająca natychmiastowej pomocy medycznej.
- Reakcje późne - objawy neurologiczne lub ogólnoustrojowe pojawiające się po kilku dniach.
- Reakcje toksyczne - wynikające z licznych użądleń naraz.
Pierwsza pomoc po ukąszeniu przez owada
W przypadku ukąszeń, takich jak ugryzienie przez komara czy meszkę, najważniejsze jest odpowiednie postępowanie, które pozwoli złagodzić objawy i zapobiec powikłaniom. Przede wszystkim warto schłodzić skórę – zimny kompres skutecznie zmniejsza obrzęk i łagodzi świąd. Należy unikać drapania miejsca ukąszenia, ponieważ może to doprowadzić do uszkodzenia naskórka i rozwoju infekcji. Pomocne będą także preparaty miejscowe, takie jak żele zawierające alantoinę, mentol, aloes czy dimetinden, które działają kojąco i przynoszą ulgę. W łagodzeniu objawów sprawdzają się również domowe sposoby, na przykład pasta z sody oczyszczonej lub olejki eteryczne o właściwościach łagodzących.
Co robić po użądleniu przez pszczołę, osę czy szerszenia?
Pierwszym krokiem po użądleniu przez owada jest usunięcie żądła – należy to zrobić delikatnie, bez ściskania skóry, aby nie doprowadzić do uwolnienia większej ilości jadu. Następnie miejsce użądlenia należy dokładnie przemyć wodą z mydłem, schłodzić zimnym okładem, a potem posmarować żelem przeciwhistaminowym, który złagodzi objawy. W razie potrzeby można założyć opaskę uciskową powyżej miejsca użądlenia, szczególnie jeśli doszło do niego na kończynie. Przez kilka kolejnych godzin należy uważnie obserwować organizm – jeśli pojawią się objawy ogólne, takie jak duszności, zawroty głowy czy osłabienie, konieczny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem.
Wstrząs anafilaktyczny - natychmiastowa pomoc
U osób uczulonych na jad owadów użądlenie może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Osobę poszkodowaną należy ułożyć w pozycji przeciwwstrząsowej, czyli na plecach z uniesionymi nogami, aby poprawić krążenie (jeśli mamy objawy krążeniowe). Jeśli występują objawy ze strony układu oddechowego to należy zastosować pozycję siedzącą, opartą, która ułatwi oddychanie. Niezbędne jest także natychmiastowe wezwanie pogotowia i stałe monitorowanie stanu chorego aż do momentu przyjazdu ratowników medycznych.
Ukąszenia owadów u dzieci
Dzieci często reagują silniej niż dorośli, dlatego maluchom należy poświęcić szczególną uwagę. W przypadku ukąszeń stosuje się maści z hydrokortyzonem, leki przeciwhistaminowe, zimne okłady oraz preparaty z mentolem lub alantoiną. Po użądleniu przez pszczołę postępujemy tak samo jak u dorosłych – delikatnie usuwamy żądło, przemywamy miejsce wodą z mydłem, schładzamy skórę i przez kolejną godzinę obserwujemy reakcję organizmu dziecka.