Uszkodzenia splotu ramiennego są uszkodzeniem nerwów i w dużej mierze dotyczą wypadków komunikacyjnych. Uraz ten najczęściej dotyka mężczyzn między 20. a 25. rokiem życia. Objawy, jakie temu towarzyszą to: wiotka ręka, brak kontroli mięśni ramienia, dłoni i nadgarstka, brak czucia ramienia lub samej dłoni. Splot ramienny jest skomplikowaną strukturą anatomiczną. Znajomość jego budowy pomaga określić miejsce uszkodzenia na podstawie obserwowanych objawów. Jednak dla zrozumienia istoty uszkodzeń splotu nie jest konieczne zapamiętanie wszystkich jego części i gałęzi, ale informacja, jak funkcjonuje droga impulsów nerwowych ruchowych i czuciowych.
Droga impulsów nerwowych
Impulsy nerwowe sterujące ruchami zależnymi od woli generowane są w korze mózgu, a następnie przewodzone do rdzenia kręgowego. Tam impulsy przekazywane są następnym komórkom nerwowym. W każdej z tych komórek można wyróżnić główną część znajdującą się w rdzeniu kręgowym i bardzo długą wypustkę nazywaną neurytem, aksonem lub włóknem osiowym. Aksony komórek ruchowych wychodzą z rdzenia kręgowego, łączą się z aksonami komórek czuciowych i tworzą korzenie nerwowe. Po stosunkowo krótkim przebiegu w obrębie korzeni, aksony pochodzące z różnych poziomów rdzenia mieszają się ze sobą, aby każdy trafił do właściwego miejsca docelowego – tworzą się struktury nazywane splotem ramiennym. Po wyjściu ze splotu aksony biegną w ramach licznych nerwów obwodowych do narządów docelowych bez istotnego krzyżowania się. Nerwy obwodowe rozgałęziają się, gdy grupa aksonów oddziela się od głównego pnia, wnikając do narządu docelowego.
Jak dochodzi do uszkodzenia splotu?
Najczęstszą przyczyną uszkodzeń splotu ramiennego u dorosłych jest wypadek komunikacyjny. Działające wtedy gwałtowne siły mogą powodować przerwanie nerwów, nawet jeśli nie dochodzi do zranienia okolicy szyi. Nerwy mogą też ulec zmiażdżeniu przy bezpośrednim urazie lub zostać uszkodzone przy złamaniach kości znajdujących się w pobliżu. Objawy, jakie temu towarzyszą to: wiotka ręka, brak kontroli mięśni ramienia, dłoni i nadgarstka, brak czucia ramienia lub samej dłoni. Uszkodzenie nerwów uniemożliwia komunikację mózgu z kończyną, czyli mózg nie może sterować mięśniami poruszającymi kończyną i nie otrzymuje informacji zwrotnych – czuciowych. Zależnie od rozległości uszkodzenia niedowład, czyli brak funkcji mięśni, oraz zaburzenia czucia mogą obejmować całą kończynę lub jej część. Na szczęście nerwy mają zdolność do regeneracji, która rozpoczyna się tuż po uszkodzeniu.
Uszkodzenia splotu ramiennego – sposoby leczenia
Podstawą do odzyskania funkcji kończyny jest regeneracja nerwów. Leczenie polega na zapewnieniu jak najlepszych warunków dla tego procesu. W lekkich uszkodzeniach wystarcza rehabilitacja. Często jednak uszkodzeniu ulegają korzenie nerwowe, tracąc zdolności regeneracyjne albo zniszczone podczas urazu tkanki, stanowią przeszkodę w regeneracji nerwów. Wówczas konieczne jest leczenie operacyjne. W zależności od uszkodzenia przeprowadza się rekonstrukcję splotu przy pomocy przeszczepów nerwów lub różnorodne transfery nerwów (przekierowania mniej ważnych nerwów do ważniejszych). Jeśli od urazu minę- ło dużo czasu, to mogą być też potrzebne operacje ortopedyczne. Operacje dotyczące nerwów mają za zadanie przede wszystkim doprowadzić do właściwych mięśni włókna nerwowe, za pomocą których można kontrolować ruch tych mięśni. Z kolei operacje dotyczące mięśni i ścięgien mają za zadanie zastąpienie niedziałającego mięśnia innym, aby uzyskać pożądany ruch kończyny.
Postępowanie po operacji neurochirurgicznej splotu
W zależności od wykonanej operacji może być konieczne unieruchomienie kończyny na czas kilku tygodni. Po usunięciu unieruchomienia niezbędna jest dalsza rehabilitacja. Stan kończyny bezpośrednio po operacji nie zmieni się. Na efekty trzeba poczekać w zależności od jej rodzaju, od kilku miesięcy nawet do dwóch lat. Wynika to z tempa regeneracji nerwów i odległości do unerwianych mięśni.
Kiedy zgłosić się na konsultację?
Brak wyraźnej poprawy w ciągu miesiąca od urazu jest wskazaniem do konsultacji neurochirurgicznej. Jeśli nie jesteśmy pewni, czy w naszym przypadku konieczne jest leczenie operacyjne, należy skontaktować się ze specjalistą! Pamiętaj, że nerwy regenerują się wolno, a mięśnie zanikają szybko, więc operacja wykonana wcześniej, daje większe szanse na powodzenie.