Oparzenia słoneczne – jak im zapobiegać i jak reagować?

Oparzenia słoneczne to reakcja zapalna skóry wywołana nadmiernym działaniem promieniowania ultrafioletowego, przede wszystkim UVB. Skóra reaguje zaczerwienieniem, obrzękiem, pieczeniem, a w cięższych przypadkach także pęcherzami. Objawy pojawiają się wyłącznie w miejscach bezpośrednio wystawionych na słońce.

Promienie UV odbijają się od różnych powierzchni – takich jak śnieg, piasek czy woda – dlatego do oparzeń słonecznych może dojść nie tylko latem, ale również zimą w górach. Naturalną ochronę skóry stanowi melanina, czyli barwnik, który pochłania promieniowanie UV. Osoby o jasnej karnacji mają jej mniej, przez co są bardziej narażone na uszkodzenia skóry.

Objawy oparzenia słonecznego

Pierwsze symptomy pojawiają się zwykle po 4–6 godzinach od ekspozycji na słońce, osiągając największe nasilenie między 12. a 24. godziną. Skóra staje się czerwona, bolesna i obrzęknięta, a w cięższych przypadkach pojawiają się pęcherze oraz łuszczenie naskórka. Oparzeniom mogą towarzyszyć objawy ogólne, takie jak ból głowy, nudności, dreszcze, zawroty głowy, a w skrajnych przypadkach także symptomy udaru cieplnego.

Fototypy skóry a podatność na oparzenia

Podatność skóry na promieniowanie UV zależy od tzw. fototypu. Osoby z fototypem I i II – charakteryzujące się bardzo jasną lub jasną karnacją, często z piegami, jasnymi oczami i włosami – są szczególnie wrażliwe na słońce i często doznają oparzeń. Wraz ze wzrostem fototypu (do VI – skóra ciemnobrązowa i czarna) rośnie naturalna odporność skóry na działanie promieni UV.

Stopnie oparzeń słonecznych

  • Oparzenia I stopnia obejmują naskórek i objawiają się umiarkowanym zaczerwienieniem, pieczeniem i świądem. Dochodzi do złuszczania się naskórka po kilku dniach.
  • Oparzenia II stopnia dotyczą głębszych warstw skóry i charakteryzują się obecnością bolesnych pęcherzy. Często wymagają pomocy medycznej.
  • Oparzenia III stopnia to poważne uszkodzenia obejmujące wszystkie warstwy skóry i zakończenia nerwowe. Skóra może być pozbawiona czucia. Niezbędna jest natychmiastowa interwencja lekarska.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach słonecznych

W przypadku oparzenia kluczowe jest przerwanie ekspozycji na słońce i rozpoczęcie chłodzenia skóry chłodną (ale nie zimną) wodą – np. poprzez delikatny prysznic lub okłady przez 15–20 minut. Równocześnie należy zadbać o nawodnienie organizmu.

Przy łagodnych oparzeniach pomocne będą preparaty łagodzące i nawilżające, zawierające np. panthenol, alantoinę czy witaminę E. Nie należy przekłuwać pęcherzy, stosować tłustych maści, alkoholu ani perfum. W przypadku silnych oparzeń, braku poprawy lub objawów ogólnych – konieczna jest konsultacja lekarska.

Pielęgnacja skóry po oparzeniu

Podrażnioną skórę należy pielęgnować z delikatnością. Do mycia najlepiej używać letniej wody i łagodnych, niedrażniących środków. Po kąpieli skórę należy osuszać miękkim ręcznikiem bez pocierania i aplikować łagodzące kremy nawilżające. W czasie gojenia nie wolno wystawiać skóry na słońce ani doprowadzać do kolejnych podrażnień.

Słońce – sprzymierzeniec czy wróg?

Promieniowanie słoneczne jest niezbędne do syntezy witaminy D, korzystnie wpływa też na samopoczucie i rytm dobowy. Jednak nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV przyspiesza starzenie się skóry, sprzyja powstawaniu zmarszczek i przebarwień, a w dłuższej perspektywie może prowadzić do groźnych nowotworów skóry.

Skuteczna ochrona przed promieniowaniem UV

Aby chronić się przed promieniami UV, należy unikać słońca w godzinach największego nasłonecznienia (między 11:00 a 15:00), nosić nakrycia głowy, okulary przeciwsłoneczne oraz przewiewne ubrania zasłaniające ciało.

Każdego dnia przed wyjściem na zewnątrz warto stosować krem z filtrem SPF 30 lub 50. Preparat powinien być nałożony 20–30 minut przed ekspozycją i reaplikowany co 2–3 godziny oraz po każdej kąpieli. Ochronie powinny podlegać także newralgiczne miejsca – twarz, uszy, powieki i usta. U dzieci i osób o bardzo jasnej cerze zalecane są filtry o najwyższej ochronie.

Kiedy szukać pomocy medycznej?

Pomoc lekarska jest wskazana, gdy:

  • oparzenie obejmuje dużą powierzchnię ciała,
  • pojawiły się liczne pęcherze,
  • występuje gorączka, dreszcze, nudności,
  • oparzenie dotyczy dziecka lub osoby starszej,
  • skóra jest sina, pokryta ranami lub brak w niej czucia.
Nie warto bagatelizować objawów – nieleczone oparzenia mogą prowadzić do poważnych powikłań, w tym trwałych uszkodzeń skóry. Profilaktyka i szybka reakcja są kluczowe dla zdrowia skóry i komfortu w letnie dni.
Przejdź do treści